Kayıp ve Yas
Elisabeth Kübler-Ross, ölüm ve kayıp gibi zorlu deneyimleri yaşayan insanların duygusal ve psikolojik olarak nasıl tepki verdiklerini anlamak için yaptığı çalışmalarda, insanların genellikle beş aşamadan geçtiklerini belirlemiştir. Bu aşamalar şunlardır:
İnkar: Kişi, kaybı inkar eder ve gerçekle yüzleşmek istemez. “Hayır, bu olamaz” gibi ifadeler kullanarak kaybı kabul etmez.
Öfke: Kişi, kaybı kabul eder ancak kendisine veya başka birine öfkelenir. “Neden ben?” veya “Neden o?” gibi soruları içeren bir süreçtir.
Pazarlık: Kişi, kaybı kabul etmek için bazı şeyleri değiştirmeye veya geri alabileceğini düşünerek pazarlık yapar. “Eğer sadece…”, “Keşke…”, “Belki…” ile başlayan ifadeler kullanır.
Depresyon: Kişi, kaybın gerçekliğini kabul etmeye başlar ve üzüntü, hüzün ve kayıp duygularıyla başa çıkmakta zorlanır.
Kabul: Kişi, kaybı kabul etmeye ve hayatına devam etmeye hazırdır. Kişi, hayatını kaybetmiş olan kişinin hatıralarını yaşatmaya ve onların anısını yaşatmaya başlayabilir.
Kübler-Ross, bu evrelerin herkes için aynı sırayla geçerli olmadığını belirtir ve insanların her evrede farklı sürelerde kalabileceğini ifade eder. Ayrıca, bu evrelerin herhangi bir sırası olmadığını ve insanların farklı evreler arasında gidip gelebileceklerini de belirtir. Bu evreler, kayıp ve yasın işlenmesine yardımcı olmak için bir yol gösterici olarak kullanılabilir.
